Nvidia. Տեսաքարտերից մինչև գլոբալ արհեստական բանականության կայսրություն

🚀 Սկիզբը. GeForce-ից մինչև թռիչք

Nvidia-ն ծնվել է Սիլիկոնյան հովտում՝ շնորհիվ երեք ինժեներների՝ Ջենսեն Հուանգի, Քրիս Մալախովսկու և Քուրթիս Պրամի։ Նրանք հավատում էին, որ ապագան գրաֆիկական հաշվարկների մեջ է։ 1995 թվականին Nvidia-ն ներկայացրեց իր առաջին արտադրանքը՝ NV1 մուլտիմեդիա քարտը։ Իսկական առաջընթացը տեղի ունեցավ 1999 թվականին՝ GeForce 256-ի թողարկմամբ՝ աշխարհի առաջին GPU-ն՝ ապարատային վերափոխմամբ և լուսավորությամբ (T\&L): Հենց այդ ժամանակ էլ Nvidia-ն հայտարարեց իրեն որպես ապագա արդյունաբերության առաջատար։

Նույն թվականին ընկերությունը դարձավ հանրային, իսկ մի փոքր անց՝ պայմանագիր կնքեց Microsoft-ի հետ՝ առաջին Xbox-ի համար չիպեր մատակարարելու համար։ Nvidia-ն թափ էր հավաքում, և նրա անունը դարձավ խաղային կատարողականության հոմանիշ։

🎮 Խաղերից մինչև սուպերհամակարգիչներ. Ինչպես Nvidia-ն փոխեց ուշադրության կենտրոնացումը

2000-ականներին Nvidia-ն ոչ միայն ընդլայնում էր իր գրաֆիկական քարտերի շարքը, այլև փոխում էր GPU-ների հայեցակարգը։ 3dfx-ը (լեգենդար Voodoo չիպերի արտադրողը) գնելուց հետո, Nvidia-ն սկսեց լուրջ հետազոտություններ: Հիմնականը 2007 թվականին CUDA ճարտարապետության ստեղծումն էր՝ մի հարթակ, որը հնարավորություն տվեց գիտական և ինժեներական հաշվարկներ կատարել գրաֆիկական քարտերի վրա։

Հենց CUDA-ն դարձավ AI, HPC (բարձր արտադրողականության հաշվարկներ) և ռոբոտաշինության ապագա աճի հիմքը: Այնուհետև Nvidia-ն նախ խաղադրույք կատարեց հաշվարկների վրա, և դա արդարացրեց իրեն։

📊 Ֆինանսական հեղափոխություն. Աճը արհեստական բանականության դարաշրջանում

Արհեստական բանականության բումը դարձավ Nvidia-ի համար ցատկահարթակ: Եթե 2022 թվականին նրա տարեկան եկամուտը կազմում էր \~\27 միլիարդ դոլար, ապա արդեն 2024 թվականին՝ \60.9 միլիարդ դոլար, որից \47.5 միլիարդ դոլար ստացվել է տվյալների կենտրոնների հատվածից։

2023 թվականի մայիսին Nvidia-ի բաժնետոմսերը գերազանցեցին \$1 տրիլիոն կապիտալիզացիան, իսկ 2024 թվականի հունիսին այն դարձավ աշխարհի ամենաթանկ ընկերությունը՝ \$3.34 տրիլիոն շուկայական գնահատմամբ, գերազանցելով Microsoft-ին և Apple-ին։

• 2024 ֆինանսական տարի

• Եկամուտ՝ \$60.92 միլիարդ (+126%)
• Շահույթ՝ \$29.8 միլիարդ
• Կապիտալիզացիա՝ \$3.2–3.3 տրիլիոն

💡 Ի՞նչ է արտադրում Nvidia-ն այսօր։

Nvidia-ն այլևս միայն տեսաքարտերի արտադրող չէ։ Սա լիարժեք արհեստական բանականության ենթակառուցվածքների ընկերություն է՝ ապրանքների լայն տեսականիով.

🎮 GeForce — խաղերի համար

• RTX 20/30/40 — գրաֆիկական պրոցեսորների շարք՝ ճառագայթային հետագծման (RT) և DLSS (նեյրոնային ցանցի հակաալիազավորում) աջակցությամբ։
• GeForce Now — ամպային խաղեր։
• Shield — խաղային համակարգեր և հոսքային սարքեր։

🔬 Բիզնեսի և արհեստական բանականության համար

• Tesla/A100/H100/Blackwell — գրաֆիկական պրոցեսորներ նեյրոնային ցանցերի և գերհամակարգիչների համար։
• DGX շարք — պատրաստի արհեստական բանականության սերվերներ։
• CUDA, cuDNN, TensorRT — ծրագրային ապահովում մեքենայական ուսուցման համար։
• Omniverse — մետատիվերս 3D ինժեներների և սիմուլյացիաների համար։

🚗 Ներդրված լուծումներ

• Jetson — տախտակներ ռոբոտների և իրերի ինտերնետի համար։
• Drive — ավտոպիլոտաներ և արհեստական բանականություն մեքենաների համար (Tesla-ի, GM-ի, Mercedes-ի հետ համագործակցությամբ)։
• Tegra — SoC չիպեր խաղային համակարգերի համար (օրինակ՝ Nintendo Switch)։

🧠 Ինչո՞ւ է Nvidia-ն գերիշխում արհեստական բանականության վրա։

Nvidia-ն անվիճելի առաջատարն է արհեստական ինտելեկտի համար նախատեսված սարքավորումների բազայի ոլորտում.

• Դրա գրաֆիկական պրոցեսորներն օգտագործվում են GPT, Gemini, Claude և այլ իրավաբանների ուսուցման համար։
• Արհեստական ինտելեկտի սերվերների 80%-ից ավելին կառուցված են Nvidia արագացուցիչների վրա։
• Առաջատար տվյալների կենտրոնները (AWS, Azure, Google Cloud) օգտագործում են դրա չիպերը։

Նույնիսկ Summit, Frontier և Leonardo նման գերհամակարգիչներ կառուցված են Nvidia ճարտարապետության վրա։

⚔️ Մրցակիցներ և գործընկերներ

Մրցակիցներ՝

• AMD (Radeon GPU-ներ, Instinct արագացուցիչներ)
• Intel (Arc ընտանիք, Gaudi AI չիպեր)
• Google TPU, Apple M-series, Huawei Ascend

Գործընկերներ՝

• Amazon, Google, Microsoft — ամպային մատակարարներ Nvidia լուծումներով
• Tesla, Mercedes, GM, ZEEKR — ավտոարտադրողներ
• Cisco, Dell, VMware — IT ենթակառուցվածքների գործընկերներ

🔮 Ապագան. Blackwell, Rubin, GR00T

GTC 2025 կոնֆերանսում Nvidia-ն ներկայացրեց՝

• Blackwell GPU Ultra — մինչև 1.5× արտադրողականության աճ։
• DGX Spark և Station — կոմպակտ AI սերվերներ։
• Dynamo OS — AI ենթակառուցվածքների համար նախատեսված օպերացիոն համակարգ։ - GR00T N1 — բաց հարթակ մարդոիդների մարզման համար։
• Ծրագրեր մինչև 2027 թվականը — Rubin-ի և Rubin Ultra-ի թողարկումը՝ մինչև 14 անգամ ավելի մեծ հզորությամբ։

Nvidia-ն ձևավորում է ապագայի արհեստական բանականության ենթակառուցվածքը՝ սարքավորումից մինչև օպերացիոն համակարգ և ամպային համակարգեր։

🏁 Եզրակացություն. ոչ միայն չիպեր, այլև էկոհամակարգ։

Nvidia-ն ավելին է, քան պարզապես «տեսաքարտեր»։ Այն ընկերություն է, որը վերաշարադրեց հաշվողական տեխնիկայի կանոնները, գրավեց արհեստական բանականության շուկան և այժմ առաջարկում է ամեն ինչ՝ սերվերներից մինչև սիմուլյատորներ, ավտոպիլոտաներից մինչև ռոբոտաշինություն։

Իր ճանապարհային քարտեզի և ներդրումների հիման վրա, նրա ազդեցությունը արդյունաբերության վրա միայն կաճի։ Nvidia-ն ամուր դիրքավորված է «Հրաշալի յոթնյակի»՝ ապագան ձևավորող տեխնոլոգիական հսկաների շարքում։